De Waddenzee en zijn eilanden

De Waddenzee is een stukje natuur op zichzelf. Een prachtige binnenzee die bij eb droogvalt en allerlei diertjes, schelpen en andere schatten achterlaat. Bovendien is het schitterend wandelen over het droge Wad; op de zandplaten valt van alles en nog wat te ontdekken! De Noordkust van Nederland heeft een merkwaardig aangezicht. Het strand gaat er niet zomaar over in de zee, maar de zee wordt eerst nog onderbroken door een kleine binnenzee en een aantal eilanden.
Typerend aan deze binnenzee, de Waddenzee genoemd, is het feit dat hij bij elke eb droogvalt en je een wandeling kunt maken over de uitgestrekte zandplaten. De zandplaten worden gescheiden door geulen van verschillende diepte.
Wanneer het weer vloed wordt, stroomt het water van de Noordzee tussen de Waddeneilanden door het Wad op en vormt zich opnieuw de Waddenzee. Een prachtig en zeer bijzonder verschijnsel.

Het ontstaan van de Waddenzee en de Waddeneilanden

Behalve de Noordzee komen er ook een aantal rivieren op het Wad uit, en die rivieren hebben een grote rol gespeeld bij het ontstaan van het Wad en de Waddeneilanden.
Het water van de rivieren die zo'n 5000 jaar terug in de Noordzee uitmondden, was erg zanderig. Na verloop van tijd zorgde dit voor lange, uitgestrekte strandwallen voor de west- en noordkust van ons land.
Het gebied dat achter deze wallen lag, bleef droog en zo ontstonden onder andere de provincies Holland en Vlaanderen. Aan de noordkust deed zich echter iets bijzonders voor; op een gegeven moment brak de strandwal op verschillende plaatsen door, wat er voor zorgde dat het water van de Noordzee opnieuw de gelegenheid kreeg het land achter de wal te overstromen. De stukken van de strandwal die overbleven zijn later uitgegroeid tot onze huidige Waddeneilanden en het stuk land dat telkens bij vloed overstroomt noemen we dus tegenwoordig het Wad.
Het woord 'Wad' kent een Latijnse achtergrond; het komt van het Latijnse 'vadum', dat 'doorwaadbare plaats' betekent.

Planten en dieren

De Waddenzee is van grote ecologische waarde en een natuurgebied op zich waar zeer zorgvuldig mee omgesprongen dient te worden. Er leven vele verschillende plantensoorten die slechts alleen in het Waddengebied te vinden zijn en het is een plek waar zeehonden hun kleintjes krijgen en vogels enorm goed kunnen leven van alle kleine diertjes die telkens uit de zee worden achtergelaten. De reden voor deze rijkdom aan flora en fauna ligt in het feit dat de Waddenzee erg ondiep is en relatief warm water bezit. Hierdoor kan alles optimaal groeien en bloeien.
Het spreekt voor zich dat de Waddenzee beschermd moet worden tegen allerlei negatieve invloeden van buitenaf. Het grootste deel van de Waddenzee is daarom uitgeroepen tot natuurmonument en is door de Unesco aangewezen als biosfeerreservaat.
In 2005 zijn het Nederlandse en het Duitse deel van de Waddenzee tevens aangemeld voor de lijst van Werelderfgoed en het Deense deel van de Waddenzee volgt wellicht later.

Scheepvaart

Al eeuwenlang vindt er scheepvaart plaats op de Waddenzee. Vroeger was dit zelfs de belangrijkste aanvoerroute voor schepen; tussen de eilanden door over de Waddenzee en de Zuiderzee (tegenwoordig het IJsselmeer).
Gelukkig is op een gegeven moment het Noordzeekanaal gegraven en toen verschoof de scheepvaart deels daar naar toe.
Dat is maar goed ook, want in die tijd verging menig schip door het verraderlijke karakter van de Waddenzee.
Tegenwoordig worden de schepen aangepast op het ondiepe vaarwater en de diepe geulen die de Waddenzee rijk is.
De schepen die er nu overheen varen hebben platte bodems en zijwaarden, zodat zij minder snel vastlopen.
Voor de scheepvaart op de Waddenzee gelden dezelfde regels als voor de scheepvaart op de rivieren, dit omdat de Waddenzee een binnenzee is. Tegenwoordig vindt de scheepvaart met name plaats om recreatieve redenen; toeristen die de eilanden willen bezoeken, de pleziervaart en verder voor de visserij en vrachtvaarders.
Belangrijk is dat er geen verstoring gaat plaatsvinden doordat de scheepvaart teveel toeneemt op de Waddenzee. Er is daarom een Erecode voor Wadliefhebbers opgesteld, waarmee iedereen gewezen wordt op het belang van beperkte scheepvaart en men het zelf kan regelen, zodat de overheid er buiten kan blijven.

Bedreiging

Ook al is de Waddenzee een uniek stukje natuurgebied en wordt het goed beschermd door de overheid, toch is het onderhevig aan allerlei vormen van bedreiging.

• Bedreiging ten eerste vanuit het klimaat; de stijgende zeespiegel door het steeds warmer worden van de aarde is vanzelfsprekend niet goed voor de Waddenzee.
• Juist het ondiepe karakter van de zee is zo bijzonder en zorgt voor de groei van allerlei planten, die in geval van een stijgende zeespiegel wellicht zullen verdwijnen.
• Ook al zijn vele stukken van de Waddenzee verboden terrein voor vissers, toch wordt er nog steeds veelvuldig gevist op mosselen, die met sleepnetten van de bodem worden geveegd. Dit is natuurlijk erg schadelijk voor de bodemstructuur van het Wad. Tot voor kort werd er ook op kokkels gevist en dit gebeurde met grote pijpen waar de kokkels mee uit de bodem werden gezogen. Dit wordt tegenwoordig niet meer gedaan, omdat er erg veel schade werd aangebracht aan het Wad.
• Een andere bedreiging wordt gevormd door het toerisme; elk jaar bezoeken duizenden mensen de Waddeneilanden en nemen zij veelal deel aan de Wadloop- excursies die georganiseerd worden.
• Wanneer er mensen over het Wad lopen, wordt het leven van planten en dieren verstoord en dat kan schadelijk zijn. Aan de andere kant worden mensen zich door deze excursies veel meer bewust van de schoonheid van het Wad en zien zij het belang van het Wad in, wat er wellicht voor zorgt dat zij er op een goede manier mee om willen gaan.
• Tot slot zijn er de gasboringen die plaatsvinden in de bodem van de Waddenzee die voor schade en bedreiging zorgen. Verwacht wordt dat binnen 50 jaar de bodem van de zee zal dalen, als gevolg van het aardgas dat eruit wordt gehaald.
• Ook dit heeft twee kanten; natuurlijk wordt er schade aangebracht, maar het aardgas is momenteel ook nog erg nodig voor gebruik. Dit zijn moeilijke vraagstukken, waar veel verschillende belangen mee op het spel staan.